Luisteren
“Wat ik leerde van mijn ziekte, is dat je het beste eerlijk kunt aangeven hoe je je voelt. Ik vond dat de eerste jaren als MS-patiënt echt heel lastig, maar het is zo belangrijk kenbaar te maken wat je grenzen zijn. Mensen kunnen dat niet aan het puntje van je neus zien. Probeer ook op een slimme manier je energie te verdelen en daarbij goed naar je lichaam te luisteren. Inmiddels weet ik dat ik niet koste wat kost moet doorgaan.”
Rondje met de hond
Toen Anja de diagnose MS kreeg was ze genoodzaakt minder te gaan werken als boekhouder bij een medicijnfabrikant. “Ik ben heel geleidelijk uren gaan afbouwen en op een gegeven moment volledig afgekeurd. Heel jammer, maar daardoor kon ik wel fulltime aan mijn gezondheid werken. Mezelf actief te houden, rust pakken en niets meer móeten.” Haar dagelijkse rondje met de hond vindt ze fijn. “In mijn scootmobiel laat ik Dushi uit, een eigenwijze Jack Russel die vaker wel dan niet luistert,” grinnikt ze. “Verder probeer ik zo fit mogelijk te blijven; ik fitness wekelijks met een groepje MS-ers bij de fysio. Dat is fijn, je kunt ervaringen met elkaar uitwisselen. Ook doe ik twee keer per week aan slenderen. Dan lig ik een uur lang op zes verschillende toestellen die je spieren sterk en soepel maken.”
Reguleren
Sinds twee jaar is Anja gestart met darmspoelen. “Ik begon ermee omdat ik de ene week vijf dagen niet naar de wc kon en de week daarna zomaar meerdere keren per dag diarree had. Ik werd er tureluurs van. Het ging mijn leven bepalen, ook omdat ik gênante situaties wilde voorkomen. Ik wist niet meer wat te doen om mijn stoelgang te reguleren. Toen adviseerde ze in het ziekenhuis te beginnen met darmspoelen. Het klinkt misschien wat vreemd, maar ik ben daar heel blij mee. Ik kom nooit meer voor vervelende verrassingen te staan.” Anja is erg te spreken over de steun van Coloplast het eerste half jaar. “In het begin weet je niet precies hoe je het darmspoelen moet aanpakken. Daar moet je je weg in vinden en vanuit het ziekenhuis en Coloplast was er veel support. Dat is echt belangrijk in het begin.”